Dịch vụ thanh toán tự động của Việt Nam không thua kém gì các nước tiên tiến

"Hiện chúng ta có thể tự hào nói rằng, nếu xét về dịch vụ thanh toán, Việt Nam nằm trong nhóm các nước phát triển, đặc biệt là về thanh toán tự động không kém gì các nước tiên tiến. Cơ hội dành cho chúng ta luôn luôn có" - ông Phạm Tiến Dũng - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - cho biết tại Hội thảo Ngày Thẻ Việt Nam 2025, diễn ra sáng 7/10, tại Hà Nội.

Thanh toán số là cầu nối giúp gắn kết người dân - doanh nghiệp - Chính phủ

Ông Phùng Công Sưởng - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, Trưởng Ban Tổ chức Ngày thẻ Việt Nam 2025:

Trải qua bốn mùa với rất nhiều cảm xúc, Ngày thẻ Việt Nam đã và đang có những đóng góp nhất định trong việc thay đổi thói quen thanh toán của người dân, thúc đẩy mạnh mẽ xu hướng sử dụng các phương thức thanh toán điện tử hiện đại. Với chủ đề “Một chạm - Vạn niềm tin”, Ngày thẻ Việt Nam năm 2025 tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong công tác truyền thông, kết nối và lan tỏa những giá trị tích cực của thanh toán số.

Chuyển đổi số - thanh toán số là động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, thanh toán số giữ vị trí nền tảng, là cầu nối giúp gắn kết người dân - doanh nghiệp - Chính phủ trên cùng một hạ tầng công nghệ hiện đại. Những năm qua, nhiều phương thức thanh toán hiện đại lần lượt ra đời, như: Thẻ ngân hàng, ví điện tử, QR Code, Mobile Banking... đã hiện diện trong mọi lĩnh vực của đời sống. Tuy nhiên, đi cùng sự phát triển là những thách thức, đó là: Nguy cơ gian lận trực tuyến, tấn công mạng, rò rỉ dữ liệu.

Vì thế, Hội thảo với chủ đề “Một chạm - Vạn niềm tin: Kiến tạo tương lai thanh toán số” diễn ra hôm nay được kỳ vọng là cầu nối để trao gửi niềm tin - giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp, giữa ngân hàng và khách hàng.

Xu thế toàn cầu cho thấy, những công nghệ mới như: AI, Big Data, sinh trắc học hay blockchain không chỉ mở ra cơ hội gia tăng mức độ bảo mật, mà đồng thời cũng đặt ra những thách thức ngày càng phức tạp trong quản trị rủi ro. Bởi lẽ, những công nghệ này cần lượng lớn dữ liệu nhạy cảm để hoạt động, trong đó có thông tin cá nhân, giao dịch, lịch sử tín dụng... Nếu không được mã hóa hoặc bảo vệ đúng cách, dữ liệu có thể bị lộ lọt hoặc tội phạm mạng đánh cắp.

Việc Việt Nam đăng cai Lễ mở ký “Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng” vào ngày 25 và 26/10 tới đây tại Hà Nội là minh chứng rõ ràng cho sự chủ động, trách nhiệm và quyết tâm của Đảng, Nhà nước và Chính phủ trong ứng phó với những thách thức an ninh phi truyền thống, nhất là trước đặc tính không biên giới của không gian mạng.

Với vai trò là đơn vị đồng tổ chức Hội thảo “Một chạm - Vạn niềm tin: Kiến tạo tương lai thanh toán số”, Báo Tiền Phong cam kết không chỉ lan tỏa thông tin chính xác, kịp thời mà còn đồng hành cùng các cơ quan quản lý Nhà nước, ngân hàng và doanh nghiệp trong việc nâng cao nhận thức xã hội, củng cố niềm tin số, thúc đẩy hệ sinh thái thanh toán thông minh, hiện đại, minh bạch và an toàn.

Ông Nguyễn Xuân Thành - Đại học Fulbright Việt Nam:

Ngành tài chính - ngân hàng từ lâu đã là lĩnh vực tiên phong trong ứng dụng công nghệ. Từ kỷ nguyên di động giúp người dùng giao dịch “mọi lúc, mọi nơi”, đến thời đại điện thoại thông minh, công nghệ đã liên tục định hình lại trải nghiệm tài chính. Giờ đây, ngành đang bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) - được kỳ vọng sẽ tạo nên bước ngoặt trong quản trị, vận hành và dịch vụ khách hàng.

Làn sóng chuyển đổi này được thúc đẩy bởi bốn động lực chính:

Trước hết, kỳ vọng của khách hàng ngày càng cao. Người dùng muốn mọi giao dịch đều tức thì, liền mạch và cá nhân hóa - từ định danh điện tử (eKYC) qua VNeID đến các “siêu ứng dụng” tích hợp nhu cầu tài chính, tiêu dùng và xã hội.

Thứ hai, hạn chế nội tại của ngân hàng truyền thống. Nhiều tổ chức vẫn phụ thuộc vào hệ thống công nghệ cũ, kém linh hoạt và tốn kém. Việc dám loại bỏ nền tảng “di sản” để chuyển sang hạ tầng hiện đại trở thành phép thử bản lĩnh của lãnh đạo, đặc biệt với các ngân hàng có vốn Nhà nước.

Thứ ba, áp lực cạnh tranh khốc liệt từ Fintech, ngân hàng số và nền tảng thanh toán mới khiến ranh giới giữa các loại hình dịch vụ ngày càng mờ nhạt. Ai đổi mới chậm sẽ bị bỏ lại phía sau.

Cuối cùng là khoảng trống pháp lý. Các mô hình tài chính số phát triển nhanh hơn khung quản lý, trong khi rủi ro dữ liệu cá nhân, bảo mật và an ninh mạng ngày càng lớn, đòi hỏi hành lang pháp lý linh hoạt và kịp thời.

Trước những động lực này, nhiều xu hướng công nghệ đang tái định hình ngành tài chính. Các tổ chức đẩy mạnh đầu tư hạ tầng linh hoạt, tối ưu cho giao dịch điện tử; triển khai sinh trắc học hành vi giúp AI nhận diện người dùng qua thói quen thao tác, phát hiện gian lận trong thời gian thực.

Cùng với đó, ngân hàng mở và tài chính nhúng trở thành hướng đi chủ đạo, cho phép chia sẻ dữ liệu và dịch vụ qua API với bên thứ ba. Tiền số của Ngân hàng Trung ương (CBDC) đang được nhiều quốc gia thử nghiệm, hứa hẹn thay đổi cách gửi tiết kiệm và thanh toán xuyên biên giới.

AI cũng là “cú hích năng suất”, giúp tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng khả năng phòng chống gian lận, tấn công mạng. Tuy nhiên, song hành với cơ hội là những rủi ro mới: Nguy cơ mất lợi thế độc quyền khi chuyển sang hệ thống mở; sai lệch trong mô hình chấm điểm tín dụng; hay tấn công đối kháng nhắm vào chính các thuật toán AI.

Dù vậy, các chuyên gia nhấn mạnh, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là cuộc cách mạng văn hóa và tư duy. Ngành tài chính - ngân hàng muốn tiến xa cần một nền văn hóa minh bạch, hợp tác và sáng tạo - nơi mỗi cá nhân được trao quyền, chịu trách nhiệm và chủ động đổi mới.

Bước vào kỷ nguyên AI, công nghệ là động lực, nhưng con người và văn hóa mới là nền tảng giúp ngành tài chính phát triển bền vững, thông minh và nhân văn hơn.

Ông Nguyễn Bá Diệp - đồng sáng lập, Phó Chủ tịch Tập đoàn Tài chính Công nghệ MoMo (đơn vị hiện sở hữu hệ sinh thái tài chính số lớn nhất Việt Nam, phục vụ hơn 30 triệu người dùng và hơn 500.000 doanh nghiệp, tiểu thương).

Trong thời gian qua, MoMo đã tích cực mở rộng phương thức thanh toán bằng mã QR ra thị trường quốc tế. Các phương thức thanh toán hiện nay ngày càng đa dạng, gắn liền với những nhu cầu thiết yếu trong đời sống người Việt.

Chẳng hạn, MoMo hiện hỗ trợ hàng trăm loại hóa đơn thiết yếu như điện, nước, internet, truyền hình, đi lại, giáo dục, tài chính, bảo hiểm, dịch vụ hành chính công… chỉ với một chạm. Giao dịch qua MoMo chiếm khoảng 25% tổng lượt giao dịch qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia. Thanh toán là nhóm dịch vụ có lượng giao dịch lớn nhất trên nền tảng, góp phần hình thành thói quen “không tiền mặt” trong nhiều hộ gia đình.

Ngoài ra, người dân có thể thanh toán viện phí, dịch vụ y tế tại hàng trăm bệnh viện và cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc; thanh toán học phí, dịch vụ du lịch như khách sạn, vé tàu xe, điểm tham quan… góp phần tạo nên hệ sinh thái đa dạng, tiện lợi.

Trước câu hỏi về kế hoạch mở rộng dịch vụ mới nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người dùng, nhất là trong bối cảnh thanh toán số xuyên biên giới đang phát triển mạnh, ông Nguyễn Bá Diệp cho biết:

Trong thời gian tới, MoMo định hướng phát triển theo hai trục: Tập trung cung cấp giải pháp trọn gói hỗ trợ SMEs và tiểu thương (thanh toán - quản lý bán hàng - hóa đơn điện tử - khai thuế - dịch vụ tài chính), đặc biệt là khu vực chợ truyền thống, để nhóm người dân ‘underbanked’ cũng có cơ hội tiếp cận hạ tầng thanh toán số. MoMo hướng tới mục tiêu chuyển đổi số thành công 1 triệu tiểu thương, tạp hóa truyền thống trong 3 năm; đồng thời mở rộng thêm các dịch vụ thanh toán liên quan đến thuế, bảo hiểm y tế - bảo hiểm xã hội, phạt vi phạm giao thông, kiều hối.

Ở thị trường quốc tế, trước đây MoMo đã triển khai thanh toán quốc tế cho các đối tác lớn như Google, Apple, Netflix... Trong giai đoạn tới, đơn vị sẽ tập trung mở rộng thanh toán QR xuyên biên giới, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân trong giao thương, du lịch và học tập ở nước ngoài.

Đặc biệt, MoMo đang phối hợp với Ngân hàng Nhà nước xây dựng hệ thống cảnh báo giao dịch giả mạo, giúp người dân thanh toán thuận tiện và an toàn hơn.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước:

Pháp lý - nền móng của chuyển đổi số:

Trong hơn ba thập kỷ gắn bó với ngành ngân hàng, tôi đã chứng kiến hành trình chuyển mình mạnh mẽ của lĩnh vực thanh toán Việt Nam - từ giao dịch thủ công, tiền mặt là chủ đạo, đến kỷ nguyên số hóa và thanh toán điện tử bùng nổ. Đây không chỉ là kết quả của công nghệ, mà còn là thành quả của tầm nhìn chính sách nhất quán, nơi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đóng vai trò kiến tạo và dẫn dắt.

Tuy nhiên, chuyển đổi số muốn đi xa thì hành lang pháp lý phải đi trước một bước. Do đó, những năm qua, NHNN đã đồng bộ hoàn thiện khung pháp lý ở nhiều cấp độ.

Ở cấp độ Luật, đã cập nhật Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Các tổ chức tín dụng 2024, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025, tạo cơ sở cho ngân hàng số, định danh điện tử và chia sẻ dữ liệu khách hàng.

Đối với Nghị định, đã ban hành Nghị định 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt, Nghị định 94/2025/NĐ-CP về cơ chế thử nghiệm Fintech và Quyết định 316/QĐ-TTg về Mobile Money.

Với thông tư và tiêu chuẩn kỹ thuật, NHNN đã thống nhất mã QR Code quốc gia, hướng dẫn kết nối Open API, quy định an toàn bảo mật và triển khai đại lý thanh toán.

Những bước đi này giúp Việt Nam xây dựng nền pháp lý toàn diện, minh bạch và thích ứng nhanh với công nghệ toàn cầu, tạo “xương sống” cho hệ sinh thái thanh toán số.

An toàn - trụ cột của hệ sinh thái số:

Hệ sinh thái thanh toán hiện đại đang thay đổi căn bản trải nghiệm tài chính của người dân. Trong 7 tháng đầu năm 2025, giao dịch QR code tăng 66,73% về số lượng và 159,58% về giá trị so với cùng kỳ; 87% người trưởng thành đã có tài khoản ngân hàng; nhiều tổ chức tín dụng ghi nhận trên 90% giao dịch qua kênh số.

Giờ đây, người dân có thể thanh toán điện, nước, học phí hay viện phí chỉ bằng vài thao tác trên điện thoại. Như vậy, lợi ích của quá trình số hóa đã mang lại sự thuận tiện cho đời sống hàng ngày.

Cùng với tốc độ phát triển, an toàn và bảo mật thông tin là ưu tiên hàng đầu. Trong khuôn khổ Đề án 06, NHNN phối hợp Bộ Công an xác thực khách hàng qua Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, ngăn chặn tội phạm công nghệ cao.

Đặc biệt, hệ thống SIMO - công cụ giám sát, cảnh báo rủi ro gian lận - đã phát hiện và ngăn chặn hơn 1,5 nghìn tỷ đồng giao dịch đáng ngờ chỉ trong vài tháng vận hành. Đó là minh chứng cho quyết tâm xây dựng môi trường thanh toán minh bạch và đáng tin cậy.

Tầm nhìn tương lai - lấy người dân làm trung tâm

Thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW về thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, NHNN xác định 6 hướng ưu tiên giai đoạn 2025-2030: Hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng, mở rộng SIMO, xây dựng cơ sở dữ liệu tài chính mở, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao nhận thức tài chính số.

Ngành ngân hàng không chỉ số hóa quy trình mà đang kiến tạo một hệ sinh thái tài chính thông minh, an toàn, bền vững - lấy người dân làm trung tâm. Với nền tảng pháp lý vững chắc và sự đồng lòng từ Chính phủ, các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp công nghệ, Việt Nam đang tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành nền kinh tế số hàng đầu khu vực, nơi mọi giao dịch đều nhanh - an toàn - minh bạch - hiệu quả.

Ông Phạm Tiến Dũng - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước:

Cảm ơn tới Báo Tiền Phong đã đồng hành cùng Ngân hàng Nhà nước và ngành ngân hàng trong suốt 5 năm qua thông qua sự kiện Ngày Thẻ Việt Nam.

Nếu không có truyền thông đồng hành thì chắc chắn Việt Nam hiện nay không có 87% người trưởng thành dùng tài khoản ngân hàng. Đây là điều then chốt, vì không có tài khoản thì không làm được gì cả. Để người dân mở tài khoản, bên cạnh việc ngành ngân hàng cung cấp dịch vụ tốt, tiện lợi, còn cần người dân hiểu, đồng hành, hưởng ứng. Truyền thông là một trong những yếu tố giúp chúng tôi làm được điều đó.

Năm nay, hội thảo đã mời nhiều chuyên gia đến trình bày những ý kiến rất giá trị về ngành ngân hàng và doanh nghiệp. Nói gì thì nói, dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là dịch vụ thanh toán có phát triển đến đâu đi chăng nữa mà lên tàu điện, mỗi tuyến vẫn phải đeo một cái thẻ ở cổ thì đó là chưa thực hiện được trọng trách, trách nhiệm của chúng ta với người dân.

Các ngân hàng cần tăng cường hợp tác để xử lý, tích hợp sao cho các phương tiện thanh toán hiện có có thể được sử dụng trong giao thông công cộng, đặc biệt là tàu điện và các phương tiện khác.

Từ năm 2017, Trung Quốc đã ứng dụng thanh toán qua di động để đi tàu điện ngầm. Ở Nhật Bản, ngoài việc thanh toán vé tàu điện, ứng dụng qua mobile còn thanh toán được vé xe buýt, thậm chí mua được một số hàng hóa thông thường.

Hiện chúng ta có thể tự hào nói rằng, nếu xét về dịch vụ thanh toán, Việt Nam nằm trong nhóm các nước phát triển, đặc biệt là về thanh toán tự động - không kém gì các nước tiên tiến. Cơ hội dành cho chúng ta luôn luôn có. Với số lượng lớn người dân sử dụng tàu điện và phương tiện công cộng, đây là một xu thế lớn, ngành ngân hàng cần tập trung xử lý vấn đề này.

Các giải pháp phải bảo đảm “tiện, lợi, chi phí hợp lý”. Không thể để “mua vé tàu hết 15.000 đồng mà chi phí xử lý giao dịch mất tới 1.000 đồng. Phát biểu của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng.

Các ngân hàng và đơn vị liên quan cần tiếp tục đồng hành để người dân sử dụng dịch vụ tốt nhất. Vì suy cho cùng, nói trời nói biển gì thì kết quả cuối cùng vẫn là để người dân và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ ngân hàng một cách tiện lợi, chi phí hợp lý nhất. Nếu nói hay, nói giỏi mà không ai dùng thì cũng bằng không.